Governu Presiza Sosializa Lei Trafiku Humanu

Diretora Ezekutivu Fundasaun Alola (FA), Alzira Reis hateten lei trafiku humanu seidauk implementa, tanba governu seidauk halo sosializasaun ba komunidade sira kona ba kontiudu lei ne’e rasik.

Molok implementa lei ne’e, nia hateten presiza halo uluk sosializasaun ba agente implementador sira, hanesan agente seguransa, agente justisa, ministerio relevantes no sosiedade sivil sira ne’ebe fo protesaun ba iha vitima sira.
Nia dehan, sira halo hela sosializasaun ba iha komunidade sira kona ba krime trafiku humanu mak saida ho nia tipu sira, atu komunidade bele iha konesementu no bele kontribui ba iha implementasaun lei ne’e.
“Ami (Alola) mos halo sensibilizasaun, maibe la to’o e presiza sensibilizasaun ida klean husi Ministerio Justisa rasik, tanba sira mak iha konesementu ne’ebe diak ba kontiudu lei ne’e,” nia hateten, iha Kaikoli, Dili.
Nia dehan, obstaklu bo’ot ne’ebe Timor –Leste hasoru mak implementasaun lei sira tanba sosializasaun menus, entaun agente importante sira ladun iha konesementu ida ne’ebe klean ba leis ne’ebe iha.
Ho tensaun politika ne’ebe akontese iha rai laran, nia dehan politika barak mak seidauk bele implementa inklui planu asaun nasional ba trafiku humanu nian.
Nia hateten, kazu trafiku humanu ne’ebe relata la barak, maibe realidade hatudu krime ida ne’e buras hela iha rai laran.
Ho tempu ne’ebe naruk, governu konsege elabora esbosu lei trafiku humanu hodi lori ba Parlamentu Nasional diskute no halo aprovasaun iha tinan kotuk. Depois hetan aprovasaun, Prezidente da Republika promulga kedas lei ne’e.
Portantu, trafiku humanu maka asaun husi individu ka grupo ne’ebe halo rekrutamentu no transporta ema husi fatin ida ba fatin seluk no oferese ema hodi halo servisu seksual komersial ho obriga no bosok.
Iha parte seluk Diretora organizasaun Fokum Komunikasaun Feto Timor –Lorosa’e (FOKUPERS), Marilia Alves hateten iha tinan kotuk (2017) sira simu vitima trafiku humanu nain 5 ne’ebe presiza protesaun.
Nia dehan, vitima sira ne’e ema rekruta sira mai iha Timor atu servisu, maibe to’o iha ne’e sira halo servisu seksual komersial no iha mos vitima local.
Nia hateten, vitima sira ne’e hela iha uma mahon durante semana ida no halo kedas referral ba iha International Organization of Migration (IOM) no PRADET hodi kontinua prosesu.
“Lei iha ona, agora presiza halo sosializasaun atu ema bele hatene no asegura orsamentu alokadu hodi implementa, sela’e ita lei iha maibe la implementa,” nia hateten.
Nia konsidera, krime trafiku humanu ne’e kompleksu no presiza kooperasaun ne’ebe forte no metin hodi responde ba iha krime ida ne’e tanba involve nasaun ho nasaun.