- Publika iha: 14 Outubro 2014
Tuir estimasaun governu nian ba kresimentu ekonomia Timor –Leste iha GDP non petroleum tinan ida ne’e (2014) atinji deit oitu pursentu (8%).
Ekonomista, Hans Anand Beck konsidera kresimentu ekonomia Timor –Leste sei la atinji estimasaun ne’ebe governu iha ba tinan ida ne’e tanba setor privadu seidauk la’o ho efetivu.
“Kresimentu ekonomia sei tun, tanba ita haree iha buat barak mak la’o la tuir estimasaun ne’ebe ita iha, liu–liu setor privado laiha progresu ne’ebe diak,” Ekonomista Beck hateten, iha Banku Mundial Lecidere, Dili.
Nia dehan, maske atinji 8%, maibe susar atu halo komparasaun tinan kotuk no tinan ida ne’e, tanba governu seidauk fo sai rezultado tinan kotuk nian.
“Maibe jeralmente kresimentu ekonomia Timor–Leste diak liu kompara ho nasaun seluk iha regiaun Asia,” nia dehan.
Nia hatutan, setor privadu nia papel importante tebes, liu-liu industria sira (fabrika kafe nian, bee moos, fabrika hahan nian no seluk tan) hodi redus importasaun husi liur no kresimentu ekonomia iha rai laran bele la’o diak no lais liu.
“Tanba sira la depende ba iha gastu publiku governu nian,” nia dehan.
Nia hatutan, setor privadu industria diak liu kompara ho infra-estrutura, tanba industria la depedente ba iha gastu publiku governu nian kompara ho infra-struktura sira bele lakon bainhira governu la aloka ona osan ba konstrusaun estada sira.
Iha parte seluk, Membru Parlamentu Deputadu Inacio Moreira, hateten governu failha dezenvolve ekonomia rai laran, tanba tinan kotuk liu ba deklara kresimentu ekonomia sa’e 12% agora estimasaun tun ba iha 8%.
“Tanba konsentrasaun projetu ba ema ida deit, pior liu kompania ne’e ema estrangeirus osan sira ne’e sai hotu ba rai liur no la investe fali iha ne’e,” Deputadu Moreira hateten.
Alende ne’e, nia dehan, kresimentu ekonomia tun tanba governu la kuidadu ho inflasaun presu sasan ne’ebe sa’e la koresponde ho kondisaun ekonomia, liu –liu osan ne’ebe ita nia povu sira hetan fulan-fulan.
Tanba ne’e, nia husu, presiza buka tuir kauza ka razaun husi kresimentu ekonomia rai laran ne’ebe tun, importasaun mak demais liu ou iha razaun seluk.