Sexta, Abril 19, 2024
Total visitors: 766366

Doutor espesialista maternal, Jose Antonio, hateten transferensia moras ba rai liur durante ne’e pursentu 70 mak laiha indikasaun no estraga deit osan estado nian.

Doutor Zeto ne’e hatutan, iha tinan 2013 governu gasta osan ba transferensia moras ba rai liur hamutuk $2 miloens, ba halo tratamentu iha Ospital Sangla-Bali no Dr.Sutomo-Surabaya, Indonezia.

“Bainhira ami halo analiza, bele dehan 70% laiha indikasaun, tanba sira moras grave ona, entaun fila mai fulan ida hanesan sira mate,” Doutor Zeto hateten, iha Bidau, Dili.

Nia hateten, pasiente hirak ne’e halo transferensia ba rai liur, tanba uja sistema familiarismu (kolega, veteranus) ou tanba simu telephone husi ministra/u no membru parlamentu ruma.

Tuir lei governu iha obrigasaun atu tau matan ba nia povu, maibe nia dehan, tenke iha balansu no garante katak ema ne’e fila mai diak no bele moris tinan lima tan.

Aleiden ne’e nia rekonese, katak ekipamentus iha Ospital Nasional Guido Valadares (HNGV) sei menus, maibe tenke fo fiar mos ba medikus espesialista Timor oan iha rai laran hodi halo tratamentu.

“Tanba halo tratamentu iha liur ne’e hasai kustu bo’ot, ema ida tenke selu $100 ba kalan ida, seidauk konta ho kustu hahan, aimoruk, medikus no seluk tan,” nia dehan.

Entretantu Diretor Klinika HNGV, Aniceto Barreto, hateten pasientes ne’ebe durante ne’e halo transferensia ba liur tuir duni criteria ne’ebe mediku sira estabelese.

Pasientes ne’ebe atu ba halo diagnostiku mos, nia dehan, sira mos tama iha criteria, tanba laboratorium HNGV seidauk iha fasilidade atu halo diagnostiku ba moras sira hanesan kankru no seluk tan.

“Sira ba halo tratamentu, sira nia moris ne’e minimu 50% , ita bele garante tinan lima ba oin, ami fo prioridade ba idade reprodutivu, “ nia hateten.

Kona ba pasientes ne’ebe ho idade 60, nia hateten, tama duni criteria, maibe kuandu moras grave liu, ospital sei la haruka sira ba.

Doutor Barreto, hateten pasientes ne’ebe halo transferensia durante ne’e maioria moras kankru no kurasaun ne’ebe ho stadium inisiu, sira presiza intervensaun.

Atu minimize numeru transferensia moras ba rai liur, Deputada Ilda Maria da Conçeicão, hateten governu tenke kompleta fasilidades inklui rekursu humanu HNGV nian.

“Tenke iha sistema tratamentu ida diak ba pasiente hotu, tanba iha ema nain rua mak mate tanba kankru susun, sira husik deit, derepente loke iha vice ministra saude nia oin, ular mak sai, ne’e halo ema deskontente,” Deputada ne’e preokupa.