- Publika iha: 24 Janeiro 2015
Durante fulan 10 nia laran iha tinan 2014, Ministerio Saude gasta $4,2 miloens ba transferensia moras ba estranjeirus hodi halo tratamentu intensivo, tanba Timor-Leste seidauk iha fasilidade kompletu.
Diretor Nasional Apoiu Servisu Hospitalar e Encaminamentu (DNSHE) Ministerio Saude (MS), doutor Horacio da Costa Sarmento, hateten setor saude sei falta ekipamentus medikus nian,entaun kada tinan tenke haruka moras sira ba halo tratamentu iha liur.
Nia hatutan, moras hirak ne’ebe labele halo tratamentu iha railaran mak hanesan, tumor, kankru, kurasaun inklui mos moras rins.
“Ita atu hamenus numeru transferensia moras ba rai liur mos labele, tanba ekipamentus diagnostic ba kankru, tumor laiha, entaun haruka ba liur,” Diretor Sarmento hateten, iha Dili.
Maske iha ona makina hamodialisis walu (makina fase ran nian), maibe nia dehan, la sufsiente hodi fo atendimentu ba pasiente rins ne’ebe iha.
Nia informa, Orsamentu Jeral do Estado 2014 aloka $2,6 miloens ba transferensia moras, maibe tanba la sufsiente, entaun foti fali osan husi items balun hodi taka fali to’o $4.2 miloens.
Total pasiente ne’ebe halo referral ba ospital neen iha estranjeirus hanesan Indonezia, Malaysia, Singapura hamutuk nain 199, maioria moras rins fase ran, kemoterapy no radioteraphy.
Husi numeru ne’e, nia dehan, pasientes 14 mak la konsege salva vida (mate).
Iha parte seluk, Membru Komisaun F (saude, edukasaun, kultura, veteranus no igualdade jeneru),Deputadu Eladio Faculto,hateten numeru transferensia moras ba liur labele redus, tanba jestaun iha setor saude mak ladiak.
“Liu-liu ekipamentus no laiha kontrolu ne’ebe diak, ospital nasional tenke hadia kondisaun,” nia kritika.
Tuir nia, MS tenke hadia funsionamentu ospital referral sira ne’e hotu intermus ekipamentus, nune’e bele suporta servisu medikus hodi fo atendimentu ba pasiente sira.
Entretantu Xefe Departementu Moras la Hadaet MS, doutro Herculano Seixas dos Santos, rekonese kestaun ne’e e dadaun ne’e ekipa ministeriu nian hala’o hela kampanha iha 13 distritus kona ba prevensaun ba moras la hada’et.
“Ami halo hela kampanha ba populasaun sira iha teritorio tomak kona ba moras la hada’et, atu sira bele iha konesementu no prevene an husi aktu sira ne’ebe lori sira ba hetan moras kurasaun, kankru, tumor, rins, diabetes no seluk tan,” doutor Santos hateten.
Maske ministerio laiha dadus ne’ebe klaru kona ba moras hirak ne’e, maibenia dehan, kada tinan ema barak mak mate tan moras hirak ne’e kompara ho moras hadaet sira.