Reprezentante Ajénsia Fundu Nasoens Unidas ba Populasaun, iha Timor-Leste (UNFPA), Pressia Arifín-Cabo infoma sira apoia tan ekipamentu teste rapidu kombinadu Human Immunodeficiency Virus (HIV) no Sifilis hamutuk 70,000 ba Ministériu Saúde, liuhusi Servisu Autonom Medikamentu no Ekipamentu Saúde (SAMES) hodi halo distribusaun ba fasilidade saúde sira hotu atu halo teste ba komunidade, liu-liu inan isin-rua sira.

Reprezentante Ajénsia Fundu Nasoens Unidas ba Populasaun, iha Timor-Leste (UNFPA), Pressia Arifín-Cabo infoma sira apoia tan ekipamentu teste rapidu kombinadu Human Immunodeficiency Virus (HIV) no Sifilis hamutuk 70,000 ba Ministériu Saúde.

Nia dehan akizasaun ekipamentu teste ne’e, hatudu komitmentu UNFPA nian atu suporta Ministériu Saúde nia programa prevensaun no detesaun HIV no sifilis iha rai-laran. No reforsa kooperasaun ne’ebé halo ona entre SAMES no UNFPA atu halo akizasaun ba planeamentu familia nian.

“Ohin loron ami fó 70 mil teste HIV no Sifilis. Teste ne’e importante tebes, tanba ita la halo teste mak ita sei lahatene ita afeta HIV no ita sei la ba tratamentu, tratamentu ne’e esensial tebes, bainhira ita hakarak kontrola moras ida-ne’e iha Timor-Leste,” nia hateten hafoin entrega Ekipamentu teste HIV-Sifilis iha armajen sentral SAMES Kampung Alor, Dili.

Nia hateten ho ekipamentu teste ne’e, sira fiar sei hasa’e kapasidade teste nian, liu-liu fasilita implementasaun programa prevensaun HIV ba populasaun save sira iha Díli no munisípiu. Alende ne’e mos asegura servisu transfusaun ran ne’ebé seguru no garantia inan isin rua hotu-hotu ne’ebé vizita fasilidade konsulta kuidadu ante natal hetan teste HIV no Sifilis.

Nia hatutan apresia ho esforsu governu nian atu elemina transmisaun HIV husi inan ba oan no prevene sifilis konjenital ba labarik sira. No sira prontu atu apoia governu haforsa sistema tuir protokolu kuidadu ante natal katak inan isin rua hotu iha asesu ba teste moras hada’et husi relasaun seksual iha fasilidade saúde hotu.

Iha parte seluk, Diretór Jerál Tékniku Sientífiku, iha Institutu Nasionál Saúde Públika Timor-Leste (INSP-TL), Doutór Frederico Bosco Alves dos Santos hato’o agradese ba UNFPA, ne’ebé kontinua suporta governu implementa planu estratéjiku HIV/SIDA no Sifilis (STIs) nia atu elemina moras hada’et husi relasaun seksual sira iha rai-laran.

Nia dehan intervensaun ne’ebé halo foku ba inan isin rua sira, populasaun save sira ne’ebé iha posibilidade bo’ot hetan infesaun moras hadae’t husi relasaun seksual no populasaun jéral. Ne’ebé dala ruma ekipamentu teste ne’e la sufisiente iha fasilidade sira tanba ekipamentu teste purvolta 51 mil de’it, iha tinan 2022.

“Ita-nia intervensaun sira liu-liu ba inan isin-rua sira mai primeira konsulta kuidadu ante natal, ita iha obrigasaun halo teste HIV no sifilis ba inan sira ho intensaun katak atu halo detesaun sedu, karik deteta pozitivu bele halo tratamentu prevene oan ne’ebé moris mai livre husi HIV,” nia hateten.

Nia husu UNFPA atu kontinua apoia miniseriu saúde, intermus edukasaun prevensaun, ekipamentu teste no formasaun kapasitasaun ba profesionais saúde sira atu iha abilidade ne’ebé diak ba atendimentu saúde ne’ebé kualidade ba povu.