Terça, Dezembro 03, 2024

Antibiótika – Maneija ho Kuidadu.

Kada minutu lima, labarik ida mate tamba bakteria ne’ebé reziztenti ba aimoruk, iha OMS nian Rejiaun Sudeste Aziátiku. Aimoruk hirak ne’ebé efetivu hodi bele kura moras hamate ema hirak hanesan tuberkulozu, HIV, malaria no seluk tan, komesa lakon ona ninia impaktu.  Antibiótika ne’ebé uza sala no uza barak liu tiha, hamosu rezistensia antibiótika ne’ebé hahuu sai ona hanesan ameasa ida ba saude públika.

 

Antibiótika la preskreve ho óptimu – dalabarak preskreve wainhira la presiza, ka hili medikamentu sala ka dosajen la loos. Dalabarak ema fo aimoruk ba sira nia aan rasik tamba antibiótiku ne’e bele hetan ho livre no la presiza reseita médika. Failansu atu hemu aimoruk antibiótiku tuir periódu tempu ne’ebé preskreve ka hemu aimoruk ne’e ba periódu kleur liu, falta regulamentu ka padraun ba pesoal saude sira, no uza sala ka uza liu tiha iha pekuária no agrikultura; hanesan fator hirak ne’ebé kontribui mos ba rezistensia antibiótika. 

OMS halo advokasia maka’as atu bele iha asaun urjenti hodi bele muda tiha situasaun rezistensia ba antibiótiku ne’ebé aumenta ba bebeik, no sai hanesan ameasa atu halakon tiha antibiótiku nia kapasidade atu kura infesaun hirak ne’ebé perigozu.  Situasaun ne’e bele hamosu konsekuensia ne’ebé ladiak tebes.  Ita hakat liu ba tempu ida wainhira ko’a ki’ik oan ida deit mos bele sai ameasa ba ema nia moris. Infesaun jeral hirak ne’ebé bele tuir lolos ita bele kura iha dekada hira nia laran bele oho fali ema. 

Nasaun hirak iha OMS nia Rejiaun Sudeste Aziátiku asina ona deklarasaun ida iha Jaipur iha tinan 2011 hodi prioritiza asaun hirak kontra rezistensia antibiótika.

Semana Mundial ba Konsiensializasaun Antiobiótika hakarak atu hasa’e ema nia konsiensia no promove prátika diak entre públiku jeral, pesoal saude sira no ema sira ne’ebé halo polítika, hodi bele garante uzu kriteriozu antibiótiku no evita atu rezistensia ba antibiótika labele mosu no namkari liu tan iha ita nia leet. 

Antibiótika kontinua sai rekursu ida ne’ebé diak tebes. Aimoruk ida ne’e salva ona ema na’in miliaun nia moris tamba bele kura infesaun bakterial hirak ne’ebé ladiak.  Mai ita serbisu hamutuk hodi hapara rezistensia ba antibiótika.