Governo Sei Inklui Lian Jestual Tetun Iha Eskola Publiku

Governo liu husi Ministerio Edukasaun, Joventude no Desporto (MEJD) hili ona lian jestual Tetun hodi inklui iha eskola publiku, tanba maioria populasaun Timor koalia Tetun.

Ministra Edukasaun, Dulce de Jesus Soares hateten Timor-Leste iha ona lian jestual oin-oin ne’ebe durante ne’e uza iha eskola sira hodi servi ba komunidade ho defisiensia sira, liu-liu iha eskola privadu maibe iha eskola publiku seidauk.
“Hau hatene, iha eskola publika ita seidauk pratika lian jestual Tetun tanba ne’e ministerio iha plano sei inklui formasaun lian jestual iha eskola publiku ho lian jestual Tetun,” nia hateten, iha JL Vila, Dili.
Nia dehan, lian jestual sira ne’ebe uza iha Timor durante ne’e la’os Tetun maibe lian husi nasaun seluk nian e MEJD hamutuk ho Ministerio Solidaridade Sosial no Inkluzaun (MSSI) ho apoia husi Embaixada Australia hili ona lian jestual Tetun atu inklina iha eskola.
Nia dehan,ministerio mos sei serviso hamutuk ho eskola privada ne’ebe mak pratika ona lian jestual atu bele lori tama iha eskola publiku.
“Tanba ita nia oan balun ne’ebe mak difisiensia rona maibe professor la fo tratamento especial tuir sira nia nesesidade,” nia dehan.
“Ita deside ona lian jestual ne’ebe mak lolos atu hanorin iha eskola mak lian jestaul Tetun tanba populasaun Timor maioria koalia Tetun e fasil ita uza ida ne’e.”
Tanba ne’e, Ministerio Edukasaun hamutuk MSSI iha komitmentu bo’ot atu fornese formasaun lian jestual Tetun nian ba professor sira ne’ebe hanorin maluk defisiente sira.
Entretantu Xefe Departamento Edukasaun Inkluzivo Ministerio Edukasaun Jose Monteiro hateten, Timor-Leste seidauk iha lian jestual official no nasional tanba ne’e presiza duni hili lolos lian jestual ida ne’ebe mak bele uza iha eskola sira.
“Lian jestaul ne’ebe ita uza durante ne’e ba ita nia alin sira ne’e ho difisiente tilun, sira seidauk hatene lolos katak lian jestual Timor nia mak ida ne’ebe,” nia dehan.
Nia dehan, lian jestual ne’ebe uza durante hahu husi tempo Indonesia ne’e sei kahur hela, governo seidauk deside atu uza lian jestual ida ne’ebe maibe ohin governo hili ona Tetun.
Iha parte seluk, Ministra Solidariedade Sosial no Inkluzaun (MSSI) Armanda Berta dos Santos hateten sira sei servisu hamutuk ho Ministeriu Edukasaun oinsa mak bele involve lian jestual iha eksola publiku sira.
Tuir nia, ema ho difisiensia mos iha direito hanesan ho sidadaun sira seluk, tanba ne’e ministerio tau importante liu ba ema ho kondisaun difisiensia.
“Ministerio sempre fo apoia ba bolsa da mae no apoio subsidiu invalido sira seluk tan,” nia dehan.
Enkuantu nia dehan, tuir dados sensus uma kain 2015 nian ema ho defisiensia hamutuk 58 mil maibe ne’e jeral deit, seidauk identifika tipo difisiente sira.
“Ami sei serviso hamutuk tuir knar ida-idak nian, ita dudu prosesu dezenvolvimento inkluzaun ne’ebe abranje ba iha kualidade no jutsisa, hodi sidaduan hotu bele moris ho dignu no hetan tratamento ne’ebe hanesan ba asesu edukasaun,” nia dehan.
Maibe, nia dehan tenke hatene didiak metodu oinsa atu hanorin estudantes ho defisiensia tanba liu husi maneira no jestu lian hodi oriente estudante sira ne’ebe iha difikuldade ba rona.