- Publika iha: 23 Novembro 2020
Presidente Centru Logistika Nasional (CLN), Augusto Junior Trindade hateten iha tinan 2020, sira konsege sosa ona produtu hare hamutuk 985 tonelada husi agrikultor sira iha rai laran no 30,000 tonelada foos importasaun.
Nia rekonhese, kompras iha rai laran menus tanba agrikultor sira kuaze lahalo produsaun lori hotu ba merkadu faan, maibe sira faan bainhira iha nesesidade ruma.
“Dadus husi Ministerio Agrikultura no Peskas hateten tinan-tinan produsaun aumenta, maibe realidade CLN la komprova iha terenu. Entaun, bainhira ami halo diagnostika detekta katak ita nia agrikultor sira kuaze lahalo produsaun lori hotu ba merkadu faan, sira faan pur nesesidade bainhira sira nia oan presiza lalais buat ruma sira mai faan. Barak liu rezerva ba stok konsumu iha familia no rai ba halo fini. Balun sira rezerva ba stok konsumu iha uma laran, balun rai halo ba fini,” nia hateten bainhira hola parte iha audensia publika ho komisaun parlamentar iha parlamentu nasional, Dili.
Nia dehan dificuldade seluk mak prosesu pagamentu ne’ebe CLN adopta burokrasia naruk liu tanba ne’e dezanima agrikultor sira atu faan sira nia produtu ba CLN.
Nia haktuir CLN adopta aprovizionamentu ne’ebe normal entaun grupo tenke forma, loke konta bankaria, CLN lori konta bankaraia ba ministerio finansas loke vendor ne’ebe foti tempu naruk liu ne’e mak prejudika siklu pagamentu halo agrikultor sira baruk faan produtu ba CLN.
Nia hatutan, tinan 2021, sira fo prioridade habesik armajen ba iha kanal irigasaun bo’ot sira no hamosu regime espesial ba aprovizionamentu hodi redus birokrasia pagamentu ne’ebe naruk atu hetan konfiansa husi agrikultor sira.
Nia informa, reseitas ne’ebe CLN rekolha no hatama ba kofre estado hahu husi tinan 2017 to’o 2020 husi foos importasaun no hare hamutuk ona $1,252,672.
Nia dehan gastus bo’ot liu reseita ne’ebe tama tanba CLN barak liu fo asistensia humanitaria ba programa merenda eskolar, no ba grupo vulneravel sira.
Iha parte seluk, Deputada Lidia Norberta espera programa sesta bazika ne’e dignifika ona produtu lokal no sei motiva diak liu tan agrikultor sira hasa’e produsaun rai laran tanba ne’e governu tenke hare fila fali programa ida ne’e hodi iha nia sustentabilidade.
Nia dehan, importante governu atu hasa’e kapasidade no abilidade agrikultor sira nian atu hasa’e produsaun, armajena produtu no komersializasaun hodi bele iha sustentabilidade.
“Grupo koperativa barak mak kuda batar hanesan iha suku Fahilebu, sira kuda batar deit no sira aprende armajena batar no faan batar iha fatin seluk no ikus mai sira loke imprestimu. Ita bele dehan susesu tanba agrikultor ain tanan deit, maibe fo kreditu ba profesores no funsionario sira, ne’e mak dehan sustentabilidade diak,” nia hateten.