- Publika iha: 30 Setembro 2020
Durante situasaun COVID-19 Camara Comerçio Industria Timor-Leste (CCI-TL) nia observasaun identifika katak restaurante 10% iha Timor-Leste mak taka ona tanba ekonomia rai laran fraku.
Tuir Vice Presidente CCI-TL, João Fernandes, hateten restaurante sira refere taka laos afeta husi pandemia deit maibe afeta mós husi situasaun politika rai laran e nune’e mós OJE ne’ebé chumba iha parlamentu nasional.
“Hau hanoin restaurante 10% taka ona tanba impaktu husi moras mundial pandemia surtu COVID-19, e OJE 2020 ne’e governu la aprova. Hau hanoin bele ajinti to’o 25% restaurante ho hotel sira tenke taka. Ita seidauk halo peskiza ruma, maibe husi CCI-TL nia observasaun restaurante balu taka duni tanba sira atu selu sira nia traballadór ho uma restaurante osan laiha,” nia salienta.
VP Fernandes haktuir tan katak banhira ema estranjeiru sira fila ba sira nia rai husi Timor halo restaurante ho hotel sira kuaze la folin hotu.
“Tanba restaurante ho hotel ne’e nia rendimentu minimu liu tanba ita hatene katak hotel ho restaurante ne’e ita Timoroan la to’o 5% toba no haan, tanba ita nia uma iha. Ita dependensia deit ba ema estranjeiru ne’ebé sirkula ita nia rai laran. Timoroan balu lakon sira nia servisu tanba empreza lakonsege selu sira tanba situasaun pandemia,” tenik nia.
Entretaintu, nain ba restaurante Benfica, Luísa Célia Sarmentu informa tan katak durante situasaun pandemia surtu COVID-19 ne’e nia kontinua selu nia traballadór sira mesmu izola aan iha uma.
“Durante tempu pandemia surtu COVID-19 ne’e ami taka fulan rua, nia lukru la mai, entaun ami susar oituan. Maibe ami selu nafatin staff ka traballadór sira nia salario traballadór hamutuk nain 8,” nia dehan.
Nia isplika tan katak durante situasaun pandemia nia impaktu turista husi rai liur la tama mai e ema estranjeiru sira mós fila hotu ba nia rai, ida ne’e mak fo impaktu ba aktividade empreza sira nian.
“Impaktu durante fulan rua ami taka la faan, e depois ami loke fali mós impaktu tanba ema husi rai liur la tama, e ema barak sai husi Timor, entaun kliente ladun iha, no empreza balu taka tanba laiha osan hodi selu traballadór sira, entaun ami hanesan restaurante susar,” nia subliña.
Entretanto, Ministro Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MCAE), Eng. Joaquim Amaral, hateten katak iha situasaun COVID-19 nia laran, governu harii komissaun ida para atu estudu ekonomiku rai laran.
“Situasaun COVID-19 agora afeta ba ita nia ekonomia kuase empreza lubuk ida la bele lao sira nia aktividade. Ema barak lakon sira nia servisu. Entaun governu fo ajuda kompañia sira ne’ebé iha difikuldade durante situasaun COVID-19 atu bele hahu fila fali sira nia aktividade, atu nune’e la bele despede nia funsionáriu sira,” nia salienta.