- Publika iha: 20 Dezembro 2021
Diretora Servisu Munisipal da Saúde Manufahi, Florêcia Corte Real Tilman hateten postu saúde lima husi total 23 postu saúde seidauk iha mediku tanba rekursu limitadu, maibe iha enfermeru atu fo atendimentu kuidadu saúde ba komunidade sira.
Nia dehan forsa servisu iha saúde munisipiu Manufahi hamutuk 200 resin, ne’ebe pesoal profesional saúde kompostu husi mediku iha nain 32, enfermeru nain 28 no partera nain 26, maibe partera nain hat no enfermeru nain hat mak dadaun ne’e kontinua hela estudu iha Universidade Nasional Timor Lorosa’e (UNTL) tanba ne’e menus.
“Foin lalais ministeriu da saúde halao rekrutamentu ba internatu sira koloka iha ne’eba, maibe barak liu mak saúde publika. Ita hatene katak saúde publika nia papel mak halo promosaun deit atu atende direita fo asistensia ba pasiente sira ema enfermeru, partera no mediku sira,” nia hateten hafoin partisipa iha seminario nasional ho tema prosesu reforso atividade farmaceuticas iha Timor-Leste iha salaun João Paulo II Comoro, Dili.
Nia hateten postu saúde ne’ebe seidauk iha mediku mak postu saúde We’e Berek, Ailora iha parte Alas nian, postu saúde Foho Lau iha postu administrativu Turiskai, postu saúde Bubulau nian iha parte Tutuluru no postu saúde Rotutu.
Nia hatutan postu saúde sira ne’ebe iha area rural liu no seidauk iha mediku sira halo atividade outreach kada semana atu bele fo atendimentu ba komunidade sira ne’ebe iha moras no fo edukasaun ba komunidade sira konaba prevensaun moras sira.
Nia informa iha munisipiu Manufahi iha sentru saúde hat, sentru saúde internamentu ida, uma maternidade hat no postu saúde hamutuk 23 tanba ne’e presiza tebes rekursu humanu atu koloka ba fatin sira ne’ebe distansia do’ok.
Enkuantu, Diretor Servisu Munsipal Saúde Bobonaro, João Baptista Mau Cardoso hateten rekursu humanu liu-liu profesional saúde hanesan mediku, partera no enfermeru sei menus tebes atu koloka ba iha postu saúde sira hotu tanba ne’e iha postu saúde balun enfermeru deit mediku seiduak iha.
“Agora dadaun iha limitasaun vaga permanente, entau governu foti desizaun aplika regime internatu hodi apoia fasilidade saúde sira no haforsa sistema saúde bele lao,” nia hateten.
Nia dehan total suku iha munisipiu Bobonaro hamutuk 50, ne’ebe tuir planu governu nian kada suku iha postu saúde ida ho komposizaun profesional saúde mediku ida, enfermeru ida, partera ida, farmasista ida, maibe dadaun ne’e iha deit postu saúde 26.
Nia hatutan tinan 2021, sira iha konstrusaun postu saúde foun lima ne’ebe iha prosesu konstrusaun hela seidauk konklui.
Iha parte seluk, Ministra da Saúde, Doutora Odete Maria Freitas Belo hateten orsamentu jeral estado tinan 2022, governu nafatin fo prioridade ba servisu kuidadu saúde primaria no la husik mos servisu sekundariu no tersiariu nian.
“Ho tempu situasaun Covid-19, hakarak lakohi ita fo liu importansia ba kuidadu saúde primaria tanba ita hatene katak kuidadu primaria folin baratu no ema dehan diak liu ita prevene duke halo tratamentu. Entau ita nafatin tuir politika saúde ita tau matan ba kuidadu primaria nian no nafatin hare mos servisu sekundariu no tersiariu nian,” nia hateten.
Nia dehan tinan 2021, halo konstrusaun ba postu saúde sia inklui residensia mediku sira nian atu bele fo espasu ne’ebe diak ba mediku sira hela hodi halao servisu atendimentu ba komunidade sira iha area rural.