- Publika iha: 04 Janeiro 2023
Responsável Servisu Hapara Fuma, iha Sentru Hapara Fuma Dili, Doutór Eldino de Castro Rangel informa fumadór ho nivel dependénsia aas nain 820 husi totál nain 887, ne’ebé simu tratamentu Nicotine Replacement Therapy (NRT) para ona fuma.
Doutór salient bazeia ba mata dalan atendimentu para fuma katak fumadór ativu ne’ebé simu tratamentu la fuma ona durante fulan tolu mak konsidera sira para ona fuma.
“Hahú husi servisu hapara fuma estabelese rejista kliente hamutuk 887, kompostu husi mane nain 868 no feto 19.Husi númeru refere na’in 820 mak la fuma ona tanba tuir mata dalan ne’ebé iha ema ne’ebé la fuma fulan tolu resin ona kategoria nia para fuma ona,” nia hateten iha servisu fatin Formosa, Díli.
Nia dehan fumadór sira ne’e maioria ho nivel dependénsia ne’ebé aas, entaun presiza halo tratamentu ne’ebé adekuadu atu ajuda sira para fuma no la bele fuma tan fali tanba iha balun ne’ebé reka ida ou fuma fali.
Nia hateten ema ne’ebé fuma sigarru haat ba leten ho durasaun tempu ne’ebé besik malu ne’e kategoria dependénsia aas.
Nia hatutan servisu hapara fuma ne’e estabelese ona mos iha munisípiu Ermera, Likisa, Ainaro no Rejiaun Administrativu Espesiál Oecusse Ambeno (RAEOA) no iha tempu badak sei kria tan iha munisipíu Lautem no Viqueque atu ajuda fumadór sira para fuma.
Diretór Ezekutivu Organizasaun Aliansa Nasionál Kontrola Tabaku Timor-Leste (ANCT-TL), Sancho Belito Fernandes eziji responsabilidade governu atu estabelese konsellu nasionál kontrola tabaku nu’udar servisu integradu ministerial ba kontrolu tabaku nian liu-liu atu kordena servisu sira ba kontrolu tabaku.
Nia konsente iha progressu balun ba servisu kontrolu tabaku nian, liu-liu komitmentu governu nian hasa’e impostu ba produtu tabaku nian husi $19 dolar amerikanu kada kilogramaba $50 no agora hasa’eonaba $100 dolar amerikanu kada kilograma no estabelese sentru hapara fuma, maybe iha dezafiu bo’ot mak sirkulasaun sigarru illegal aumenta iha merkadu.
“Buat ida ne’ebé ami haree durante ne’e, ita-nia taxa sa’e, maybe dezafiu ida mak sigarru ilísitiu ou illegal aumenta. Husi rezultadu survey hatudu sigarru ilísitiu iha tipu 22 mak sirkulasaun faan ilegalmente iha ita-nia nasaun,” nia hateten.
Nia hateten produtu sigarru ilísitiu ne’ebé sira identifika mak ESSE Change Double, Black Arrow, Sompoerna, Surya gudangaram, surya 12, surya 16, Marboro mean, Lucky strike, Zoker matahari no sei barak ne’ebé sirkula iha merkadu.