- Publika iha: 02 Outubro 2020
Diretora Nasional Saúde Publika, iha Ministerio da Saúde (MdS), Isabel Gomes hateten ministerio halo konsultasaun publiku ho Ministerio Justisa (MJ) kona ba esbosu kodigu merkadoria subtitui susuben inan nian, atu bele hetan ideas no komentario hodi dezenvolve lei refere ho diak no refleta ba situasaun iha rai laran.
Nia dehan, objetivu husi hamosu kodigu ida ne’e atu kontrola no regulariza komersializasaun produtu susubeen formula iha merkadu hodi garante produtu sira ne’ebe iha merkadu la prejudika saúde labarik sira nian.
“Ita labandu susuben formula, maibe oinsa ita atu regulariza tanba ita nia hakarak mak atu promove pratika susuben esklusivu ba labarik sira foin moris to’o tinan rua. Aihan ne’ebe diak ba kresimentu labarik sira nian intermus fisiku no kakutak mak susuben inan nian entau ita tenke promove ida ne’e makas,” nia hateten bainhira partisipa iha diskusaun iha salaun Palacio da Sinzas Kaikoli, Dili.
Nia rekoñese, esbosu lei refere hetan ona aprovasaun husi konselho diresaun ministerio da saúde nian, maibe husi sujestaun sira ne’ebe fo husi ministerio justisa nota katak presiza hadia fila fali nia objetivu no kontiudu husi artigu sira ne’ebe iha tanba seidauk klaru.
Nia dehan, projetu lei ne’e sei avansa ho dekretu lei atu bele iha forsa hodi kontrola no regulariza atividade komersializasaun hanesan venda, rotulajen susuben nian, komposisaun no promosaun ba produtu susubeen ba labarik sira.
Nia informa, dadus DHS tinan 2016 nian, hatudu taxa labarik hetan susuben inan nian tun husi 52% ba 50% tanba familia barak hetan influensia makas husi promosaun sira ne’ebe halao husi industria susuben formula.
Nia hatutan, implikasaun husi labarik konsumu susuben formula mak labarik barak bele hetan moras no mate tanba sofre moras pneumonia, iis bo’ot no diaréia, ne’ebe ikus mai monu ba malnutrisaun.
Iha parte seluk, Diretor Nasional Asesoria Juridika no Legislasaun, iha Ministerio Justisa, Nelino Vital husu ekipa teknika no juridika ministerio da saúde atu hadia kontiudu esbosu ne’e, liu-liu definisaun sira no material saida mak presiza kontrola no regula inklui sansaun sira tenke klaru.
Nia dehan, atu halo lei presiza hare parte formalidade, ne’ebe relasiona ho projetu ne’e avansa ho dekretu lei ou dekretu governu, no parte material nian hanesan lei ne’e atu regulariza saida no sansaun sira tenke klaru tanba ne’e liga ho atividade komersial.
“Ami husi parte juridiku ministerio justisa nian, sei hola parte ativu hodi elabora didiak projeitu lei ne’e tanba diploma ida ne’e importante mos. Ita iha ona lei protesaun konsumidores ho merkadu ne’ebe livre sasan hotu mai ita lahatene komposisaun sira iha laran entau diploma sira ne’e importante tebes atu protese sidadaun sira,” nia hateten.
Nia dehan, esbosu ne’e avansa ho dekretu governu mak primeiru ministru asina ministru sira tenke kumpri no implementa, maibe kuandu sai dekretu lei entau tenke detailho liga ho komisaun ne’ebe atu estabelese hodi garantia implementasaun tanba ne’e presiza elabora didiak.