Diretor Executivu Fundasaun Klibur Domin, Joaquim Soares hateten sira hasoru dificuldade atu hasa’e taxa deteksaun ba moras tubercolouse iha komunidade sira iha area rural tanba limitasaun movimentu no komunidade tauk ho surtu Covid-19 lakopera diak ho pesoal saúde sira.

Diretor Executivu Fundasaun Klibur Domin, Joaquim Soares hateten sira hasoru dificuldade atu hasa’e taxa deteksaun ba moras tubercolouse iha komunidade sira iha area rural.

Nia preokupa iha situasuan emergensia servisu deteksaun kazu iha komunidade tun makas, signifika taxa infesaun moras tubercolouse sei a’as liu tan no ema barak sei lakon vida tanba hasoru dificuldade ba tratamentu.

“Durante Covid-19 ne’e, wainhira ami nia ema tun ba komunidade halo screening hodi identifika ema sira ne’ebe iha sintomas TBC, komunidade sira halai balun taka odamatan lakohi kopera entau difisil ba ita atu detekta kazu,” nia hateten via telephone.

Nia hateten sira kontinua simu referal pasiente husi hospital sira, no dadaun ne’e pasiente nain 53 halo hela tratamentu intensivu iha klinika.

Nia hatutan pasiente sira ne’e, iha nain hat maka tama kategoria resistensia ho kondisaun ne’ebe grave tanba ne’e sira hetan atendimentu internsivu liu tan atu evita transmisaun Covid-19 husi liur.

Nia informa sira hetan apoia fundus husi ministerio da saúde liu husi Fundu Global atu halao servisu kombate moras TBC, liu-liu halo deteksaun kazu iha munisipio Liquiça, Buacau, Viqueque. No fo tratamentu ba pasiente sira iha klinika Tibar.

Iha parte seluk, Diretor Klinika Hospital Nasional Guido Valdares (HNGV), Doutor Flavio Brandao hateten moras ne’ebe domina iha rai laran maka moras infesaun hanesan tubercoluse no seluk tan, maibe moras kronika sira mos komesa aumenta makas tanba fator oioin.

“Normalmente ita seidauk iha moras foun ruma ne’ebe deteta, maibe moras ida ne’ebe maka ita iha hanesan ita hotu hatene maka moras infesaun sei makas tebes. No tuir mai ema ho stroke, kurasaun moras sira ne’e nia tren aumenta makas,” nia hateten.

Nia dehan moras infesaun ne’ebe a’as iha rai laran maka tubercolouse tanba ne’e presiza intervensaun integradu hodi hakotu transmisaun iha komunidade, hahu husi deteksaun kazu, diagnostika no tratamentu.

Nia hateten prontidaun HNGV nian intermus rekursu humanu no ekipamentu mediku ba tratamentu moras sira, liu-liu ba kazu emergensia sira iha mudansa diak kompara ho tinan lima ba kotuk.