- Publika iha: 19 Outubro 2023
Responsavel Sentru Hapara Fuma, iha Munisipiu Dili, Doutór Eldino De Castro Rangel informa fumador ho dependensia nicotine aas hamutuk nain 332 tratamentu pendente hela tanba aimoruk Nicotine Replacement Therapy (NRT), ne’ebé ajuda fumador sira para fuma stok laiha durante fulan neen ona.

Nia dehan atendimentu akonselamentu deit la bele ajuda fumador sira ne’e para fuma tanba sira nia dependensia ba nicotine aas tenke trata ho medikamentu NRT.
“Ema fumador adektivu ona ba tabaku sira nia dependensia makas ba nicotine, entau sira presiza ajuda aimoruk akonselamentu deit ita la bele rezolve problema, ita presiza aimoruk atu ajuda sira para fuma,”
“Maioria fumador sira ne’e ho nivel dependensia ba nicotine ne’e aas tebes, loron ida fuma sigaru masu rua ba leten, entau sira presiza tebes aimoruk ajuda sira para fuma,” nia hateten iha servisu fatin Bairo Formosa, Dili.
Nia hateten hahu estabelesementu sentru numeru fumador ne’ebé visita halo tratamentu NRT sa’e makas kada loron ema nain 20 resin, maibe depois hetan informasaun aimoruk laiha loron ida tomak visitante laiha.
Nia hateten sira hato’o ona proposta ba Organizasaun Mundial Saúde, iha tinan 2022, maibe seidauk iha resposta apoia medikamentu NRT.
Tuir dadus iha tinan 2021, estabelesementu Sentru Hapara Fuma no fo atendimentu konsege rejista fumador hamutuk 1,267 no husi numeru ne’e 939 mak totalmente para fuma depois hetan tratamentu NRT.
Iha parte seluk, Reprejentante Organizasaun Mundial Saúde (OMS), iha Timor-Leste, Dr. Arvind Mathur hateten inisiu estabelesementu servisu hapara fuma hetan apoia husi doador laran diak sira, maibe iha situasaun Covid-19 sira difisil atu hetan no mobiliza doasaun aimoruk NRT.
Nia dehan numeru fumador visita sentru hapara fuma aumenta no stok aimoruk NRT laiha, ne’e sinal diak katak ema barak mak hapara para fuma tanba ne’e governu tenke hanoin ona atu inklui aimoruk NRT iha lista esensial medikamentu atu hetan alokasaun orsamentu hodi sosa aimoruk NRT ne’e.
“Agora dadaun ami halo hela diskusaun ho OMS Head Quarter no rejional inklui kontributor sira ne’ebé fo doasaun iha inisiu atu sira iha posibilidade konsidera. Ami mos halo advokasia ba governu atu inklui iha lista esensial medikamentu hodi halo akizasaun mos ba aimoruk ida ne’e,” nia hateten.
Nia informa sira apoia ona Ministeriu Saúde, estabelese sentru hapara fuma neen iha munisípiu sira atu ajuda fumador sira para fuma tanba ne’e governu tenke toma responsabilidade atu garantia fasilidade sira ne’e ho nia funsionamentu hodi ajuda fumador sira para fuma.