- Komunidade Aldeia 2 Iha Motael Okupa Uma no Rai Estadu
- Inan Faluk Ermelita Ho Oan Na’in-haat Moris Ho Kondisaun Vulnerável Liu
- Públiku Preokupa Ba Moras Foun HMPV Husu MS Atu Halo Kontrola
- Koordenadór Postu Saúde Luka Husu Atu Aumenta Pesoal Saúde
- Governu Xina Konstrui Ospitál Militár Ho Tipu Modernu iha Fatuhada
- Publika iha: 09 Janeiro 2012
Hare ba numeru transmisaun HIV/SIDA ne’ebe kontinua buras iha rai laran hahu husi tinan 2003 to’o 2011 hamutuk 238 ne’ebe detekta ona husi pesoal saúde liu husi teste ran iha laboratorio ne’ebe Ministeriu Saude estabelese ona iha Ospital Referral sira iha rai laran maibe iha hanoin mos katak barak mak seidauk detekta.
Kompara ho situasaun aktual iha mundu prevalensia virus HIV/SIDA iha Timor–Leste sei minimu maibe wainhira la tau atensaun adekuadu bele impede dezenvolvimentu nasaun Timor-Leste nian hanesan nasaun foun ida.
Tuir dadus ne’ebe MS iha, agora dadauk Timor-Leste iha 238 kazus positivu ema daet virus HIV kompostu husi mane hamutuk nain 119, feto hamutuk 119, no 23 pesoas mak mate ona ho moras SIDA. Pasiente STI (Infeksaun transmisivel liu hosi sexu) ne’ebe halao tratamentu iha ospitais no sentrus saude iha rai laran iha tinan 2009 to’o 2010 hamutuk 25.000 pasientes.
- Publika iha: 03 Janeiro 2012
Maske rezultadu fulan tolu liu ba nian, Outubro to’o Dezembru 2011, seidauk bele fo’o, hosi fulan tolu ikus Julhu to Setembru 2011, hatudu katak moras ne’ebe rejistu aas liu Hospital Referal Baucau mak more bronchitis ne’ebe hamutuk liu kazus pasientes 139 mak rejistu.
“Husi mudansa klimatika ne’e agora dadauk, ita hare dalan barak mak aat. Hau hanoin mudansa klimatika ida ne’e bele fo impactun ne’ebe la diak ba populasaun sira nia saude,” hateten Director Hospital Referal Baucau, Lilenio Da Costa Alves, foin lalais iha nia knar fatin Hospital Referal Baucau.
Tuir Director Alves katak mudansa klimatika ne’ebe agora hare iha mudansa oin-oin, dala ruma iha loron, dala ruma iha udan, dala ruma ema lao iha dalan ne’ebe rai rahun suar maka’as bele tama hotu ba iha inus laran ida ne’e bele fo duni impatu ne’ebe ladiak duni ba ema nia saude.
- Publika iha: 09 Janeiro 2012
Realidade ne’ebe hatudu iha mundu tomak katak ema barak kuandu koalia konaba virus HIV/SIDA ne’e koalia konaba kondom tanba dalan ikus ba prevensaun mak uza kondom.
Tuir Igreja uza kondom ne’e diak atu evita moras HIV/AIDS, nune’e mos bele hamosu impaktu foun ba ema atu halo relasaun sexual livre.
“Igreja nia hare se uza kondom ne’e evita moras nune’e mos nia bele fo inpaktu foun tan katak ema bele halo sexu livre. Kestaun ne’e Igreja tenke tetu labele hanorin arbiru entau Igreja nia hanorin metodu C [Kondom] ne’e katak compromisu ba moris, atu hanorin sarani sira hotu katak ita pesoalmente no hamutuk nudar povu iha komitmentu ba moris tanba moris ne’e grasa maromak nian ita laiha direitu atu estraga moris ne’e ho hahalok ne’ebe lalao tuir valores prisipais evanjelu no umanus ne’ebe ita iha,” hateten Vigario Episcopal Assuntu Social Diocese Dili, Padre Gabriel Suban Koten, semana kotuk (6/12), iha Sentru Juvenial Padre Vieira, Taibessi, Dili.
- Publika iha: 03 Janeiro 2012
Tuir dadus ne’ebe Centru Saúde Bairo Formosa (CSF), Dili, iha hosi fulan Setembru no Otubru halao atendementu ba inan isin rua hamutuk 1105 no nain rua trasfere ba iha Hospital Nasional Guido Valdares (HNGV) atu halao tratamentu kontinua tanba hetan moras tensaun nee’be aas liu.
“Konaba inan isin rua ami refere ba HNGV nain 2 atu halao tratamentu kontinua tanba sira tergolong ona iha preeklamsia berat ona,” dehan parteira CSF, Fatima Boavida, semana kotuk (25/11), iha CSF iha Bairro Formosa, Dili.
Nia hatutan katak moras tensaun no preklamsia ne’e pergosu tebes ba inan isin rua sira nia saúde tanba bele ameasa saúde inan no oan ne’eduni bainhira identifika ona presiza halo tratamentu lalais.
Parteira Boavida hatutan katak durante fulan Setembru to’o Otubru sira atende inan partus hamutuk nain 29 ho kondisaun normal. Inan ne’ebe partus iha sala maternidade CSF ne’e ho idade 19 to’o 34.