Sexta, Maio 03, 2024
Total visitors: 766366

Deskupa maiba la iha ema ida ne’ebe bele nega Timor votante nia direitu konstitusional atu bele vota, liu liu STAE ne’ebe nia knar suporta administrasaun eleisoens iha rai laran, inklui mos rejistu votantes foun no mos print foun fali kartaun eleitoral ne’ebe lakon ka aat ona.
Maibe saida mak sosiedade la simu mak falta organizasaun atu bele organiza ekipamentu (laptops no printer ba kartaun eleitoral) to’o iha fatin rejistu ho tempu no oras iha loron ikus votantes sira bele ba rejistu.


Ohin (15/12) tuir informasaun ami rona, loron ikus atu votantes foun ba rejistu no mos atu kartaun eleitoral bele print foun fali. Maibe staff STAE la hatene no la konsegue fo sai ho serteza nune duni ka la’e. No balun koalia fali tinan oin sei bele ba fali iha loron 15 (semanas rua) atu husu kartaun foun. Ami la dun hatene. STAE sira iha ne’eba mos la hatene.
Editorial ne’e kona ba aventura badak iha staff The Dili Weekly hasoru wainhira koko atu halo nia kartaun foun eleitoral atu bele vota iha eleisaun Prezidensial no Lejislative iha tinan oin 2012. Editorial ida ne’e kona ba oina nia la konsegue hetan nia kartaun eleitoral tanba falhansu STAE nian.
Hahu iha 11 oras wainhira nia sai atu ba Nain Feto Administrasaun atu halo buat ida ne’ebe tuir los simples los. Nia kateira ema naok ho nia kartaun eleitoral iha laran. Nia presiza lori deit sura Kartaun Eleitoral lakon hosi polisia atu bele hetan kartaun foun ida.


Tanba nia para iha dala atu halao aktivitdade ida nia to’o iha sentru tuku 11:40 dader. Maibe staff STAE iha laran hateten atu fila deit iha tuku 2 lokraik tanba sira atu sai ona ba almosu no iha ema balun sei hein hela. Nune ka hanoin almosu iha tuku 11:40 dader iha loron ikus ba ema atu halao kartaun eleitoral?
La buat ida, nia husu karik reprezentante STAE pasti katak tuku 2 lokraik lolos sira sei loke fali. Reprezentante ne’e hateten los.
Nune mos ami nia staff fila ba uma no fila fali ba STAE nia sentu iha Nain Feto tuku 1:45 lokraik molok tuku 2:00 atu garante katak nia sei bele hetan nia kartaun votante iha loron ikus. To’o iha neba jovens lubuk ida mak hein tiha ona, karik sira foin halo 17 anos. No ida ne’e pozitivu tebes tanba hatudu sentidu siviku makas iha joven Timoroan sira.


Maibe problema mak ne’e, ekipamentu, komputadores no printer atu bele halo votantes nia kartan eleitoral seidauk to’o iha fatin, tanba, reprezentantes STAE hateten, lori fila fali ba STAE atu update data. Iha dala ona ba sentru maibe tuku 2:15 seidauk to’o, tuku 2:30 mos seidauk to’o no ema balun hahu fila deit ona. Se mak hakarak hein maran iha fatin foer no manas ida wainhira la iha serteza katak ema sei mosu duni ka la’e. Reprezentantes STAE hateten hein deit.
Maibe hein deit la bele, liu liu ba sira ne’ebe servisu, tur maran la os opsaun diak ida. Maibe ida ne’e mak barak liu Timoroan sira halo, hein maran deit doke halo buat ruma produtivu ho sira nia moris.


Tuku 3 lokraik laptop no makina printing kartaun eleitoral seidauk iha fatin. Ema barak fila deit ona tristi tanba sira nia dever siviku la realiza.
Maibe iha kestaun seluk bo’ot mos, laptop no makina print kartaun eleitoral ba ne’ebe los durante oras hirak nia laran, liu-liu tanba tuku rua tenki iha fatin sentru, no reprezentantes hateten iha dalan ona maibe hosi tuku 2-3 lokrain ekipamentus ho database votantes sira ba iha ne’ebe los? Bele hamosu deskonfia kona ba se-se mak bele bok sistema. Ami presiza hetan respostas.


Maibe nafatin kona ba ami nia staff nia istoria katak nia mos fila deit, la lha kartaun votante tanba ba nia moris nudar jornalistas, falta oras servisu signifika falta notisias no la konsegue hasoru ona deadline.
Maibe eventu ida ne’e halo mosu fali oportunitdade atu The Dili Weekly hakerek fali notisia foun ida kona ba falta organizasaun hosi parte STAE ne’ebe prevene votantes balun rejistu atu hetan sira nia kartaun eleitoral. Semana tuir mai ami sei tuir notisia ne’e ho STAE rasik no mos iha Parlamentu.
Iha problema ruma tekniku ka umanu iha STAE ne’ebe prevene ekipamentu fila fali ba sentru rejistu Nain Feto, iha Dili, ne’ebe prevene vontantes balun atu bele rejistu no/ka hetan sira nia kartaun eleitoral. Nune mos katak votantes balun karik sei la hetan oportunidade atu espressa sira nia hakarak iha eleisaun jeral tinan foun.


Opsaun saida mak iha mak perguntas ami sei husu STAE no sei husu respostas. Ita la bele husik liu deit no nega votantes balun nia direitu atu vota iha eleisaun tinan oin mai, liu liu STAE la bele nega votantes nia direitu tanba falhansu tekniku ba umanu sira nian.
Issue seluk mak kona ba ekipamentu ba iha ne’ebe, tanba la presiza oras ida atu lori kareta hosi STAE ba Kantor Administrasaun Nain Feto iha Bairro Formosa.
STAE reprezentantes hatete hein deit. Hein ba Demokrasia nia abut atu moris iha Timor-Leste karik.