Labarik no inan isin rua ne’ebe moris iha liña pobreza nia kraik sensitivu liu atu hetan kondisaun mal nutrisaun tanba konsume hahan ne’ebe valor nutrisaun la iha mak barak liu. Mal nutrisaun afeita ba labarik no inan isin rua tanba sira ladun kontrola ba sira nia dieta hahan lor-loron no tanba impaktu seluk mak tanba kondisaun uma laran ladun favoravel.
Vise Ministra Saúde, Madalena Hanjam hatete tuir dadus tinan 2010 nian, porsentu 32 husi adultus feto no labarik porsentu 42 mak sei sofre mal nutrisaun.
“Mal nutrisaun la’os de’it dehan menus ai-han, maibe impaktu mos husi moras hipertensia, moras infeksaun, inklui mos hahan ne’ebe la tuir standard,” hateten Vise Ministra Hanjan.

Leia mais...

Hosi 2009-2011 Departamentu Saude Mental, Ministerio Saude (MS), fo ona tratamento ba pasientes 3.000 resin iha territoria tomak, no hosi pasientes hirak ne’e maioria mak feto.
“Ami husi Departementu Saúde Mental fó ona tratamentu ba teritoriu Timor laran moras mental hahu husi tinan 2009-2011 ho total hamutuk tres mill I tal (3.000) ne’ebe hetan moras a’as liu mak feto” tenik Xefe Tilma, foin dadauk iha nia servisu fatin iha Caicoli, Dili.
Maske nune, tuir nia feto pasiente moras mental to’o 60 pursentu konsegue hetan ona tratamentu to’o diak.
Entertantu tuir deputadu Inacio Moreira Komisaun F hateten estadu liu husi governu kompetente iha ona planu oinsa atu kria kondisaun ba maluk ne’ebe infrenta moras mental hodi hala’o tratamentu.

Leia mais...

Moras ISPA (Infeksaun Sistema Respiratoriu) mak hetan numeru aas no afeita maka’as ba labarik sira iha Klinika Bairo-Pite (KBP)tanba impaktu husi bailoro ne’ebe halo rai rahun suar iha fatin-fatin.
“Tan ne’e hau husu ba inan-aman sira atu tau matan ba oan sira atu labele halimar rai rahun, labele hemu bee matak tanba husi sira ne’e mak fo impaktu ba moras,”hameno Dra.Faustina semana kotuk (14/09) iha Bairo-Pite,Dili.
Tuir nia, maske lahatene numeru ezatu labarik sira ne’ebe hetan moras ISPA no halo konsulta iha klinika ne’e, maibe doutora ne’e dehan labarik sira ne’ebe mai kondisaun grave, nia parte transfere ba iha Ospital Nasional nune’e bele hetan tratamentu intensive.
“Ne’ebe dala ida tan husu ba inan-aman sira atu kuidadu oan sira ho didiak, liu-liu bainhira sira hetan moras ne’e tenke lori lalais ba iha sentru saude ne’ebe besik,”nia husu.

Leia mais...

Diretor Klinika Bairo-Pite doutor Daniel Murphy hateten moras Tuberkulose (TBC)sei domina iha klinika ne’e tanba iha pasiente 100 resin mak halo tratamentu iha klinik ane’e.
“Iha ne’e ami iha kama 50, e kama sira ne’e loron-loron nakonu hela deit e ohin pasiente ho moras TBC ida mak mate, pasiente balun diak ona e balun mate tanba pulmaun kanek todan ona,”hateten doutor Daniel Murphy semana kotuk (19/09) iha KBP Bairo-Pite, Dili.
Tuir dr.Dan, KBP  mos iha programa ida hodi ajuda populasaun sira, liu-liu sira ne’ebe moras pulmaun hodi halo monitorizasaun ba sira iha suku to’o aldeia.

Leia mais...