Kazu Abandona Labarik Komesa Buras

Diretora Asosiasaun Legal ba Feto no Labarik (ALFeLa), Merita Correia, hateten kazu abandona labarik oras ne’e dadaun komesa buras ona iha rai laran.

Nia haktuir, kazu ne’e komesa as tanba problema adolteri (perselinkuhan) ne’ebe oras ne’e dadaun buras iha rai laran no afeta ba labarik sira nia dezenvolvementu. 

Nia hatutan situasaun ida ne’e seriu tebes presiza ema hotu nia intervensaun ba kestaun ida ne’e tanba bele afeta ba iha dezenvolvementu nasaun. 

“Ita presiza fo liman hamutuk atu halo advokasia ida ba nivel alt,u bele fo mos atensaun ba kestaun ne’e karik bele iha enkuadramentu legal sira ne’ebe iha bele sita artigu espesifiku ruma ba  kestaun ne’e,” Diretora Correia hateten, bainhira sai oradora iha debate publiku ne’ebe organiza husi Embaixada Australia iha Timor –Leste ho tema Women in a Changing TL Past, Present and Future, Iha Salaun UNTL, Dili. 

Hahalok adolteri ne’e, nia dehan, uluk Timor-Leste sei adopta kodigu penal Indonesia nian ne’e kriminaliza, maibe agora la sita kona ba kestaun ne’e. 

Maske nune’e, nia hateten, bainhira kazu abandona labarik akontese bele ba registu iha Ministerio Publiku, nune’e labarik sira ne’e bele hetan alimentasaun husi aman/inan ne’ebe mak abandona oan. 

Iha parte seluk, Koordenadora Uma Mahon Casa Vida, Domingas Soares, hateten vitima minoridade ne’ebe agora dadaun hela iha mahon hamutuk 75, maioria ho kazu violensia domestika, violasaun seksual, abuzu seksual, insestu inklui mos abandona ne’ebe komesa as ona. 

Tanba ne’e nia husu ba governu atu fo mos atensaun ba vitima sira ne’e, liu –liu sira nia futuru tanba sira labele hela nafatin iha mahon ho tempu ne’ebe kleur. 

“Agora dadaun ami tenke esforsu oinsa ami prepara tan uma ba labarik sira ne’ebe mai ho risku,” nia dehan. 

Entretantu Sekretaria Estado ba Promosaun Igualdade (SEPI), Idelta Maria Rodrigues, preokupa tebes ho situasaun ida ne’e, tanba kazu ne’ebe as agora dadaun mosu ne’e afeta liu ba labarik sira e sira mak sai vitima.

“La’os violensia domestika deit, maibe insestu (familia besik malu hola malu), ida ne’e mos ita numeru ne’ebe as tinan ida ne’e iha kazu 30,” SE Rodrigues dehan.  

Tanba ne’e, nia dehan, SEPI sei estabelese diresaun nasional protesaun ba familia atu haree problemas familia nian, tanba familia iha papel ne’ebe importante tebes atu prevene problemas no protese labarik sira husi risku ne’ebe iha.