MdS Husu Vendedor Labele Atende Labarik Sosa Sigaru

Ministerio da Saude (MdS) husu ba vendedores atu kontribui ba iha implementasaun regime kontrolu tobacco, liu –liu labele atende bainhira labarik sira hakarak atu sosa sigaru.

Diretor Nasional Saude Publika (DNSP), Pedro Canisio hateten kontribuisaun vendedores nian importante tebes ba redusaun prevalensia fuma sigaru iha Timor-Leste, liu –liu ba labarik sira.
Nia dehan, agora dadaun ministerio halo hela sosializasaun regime kontrolu tobacco ba iha universitario no sei halo mos ba iha lider komunitaria no profesores atu kontribui kontrolu fuma iha fatin publiku sira.
“Ita presiza tan regulamentu ruma atu haforsa liu tan lei ida ne’e iha implementasaun,” nia hateten iha armagen Saude Bebora, Dili.
Nia dehan, governu konsege hasai ona imbalagen ba iha tobacco nian, tanba ne’e iha tempu badak sei implementa liu –liu kompania ne’ebe importa sigaru mai Timor-Leste tenke uza imbalagen Timor nian.
Nia hatutan, iha imbalagen ne’e sei nakonu ho imagen saude nian no informasaun sira kona ba impaktu fuma, laiha espasu ba promosaun seluk.
Alende ne’e, sira mos halo ona diskusaun entre ministerio sira atu haree mos ba taxa importasaun ba sigaru no folin iha merkadu inklui mos mekanismu atu kontrolu fuma iha fatin publiku.
Entretantu, Koordenador Aliansa Nasional Controla Tabacco (ANCT) Matias Lemos dos Santos konsidera sosializasaun regime kontrolu tobacco seidauk maximu, tanba ema barak seidauk hatene ezistensia dekretu lei ne’e.
Nia husu, atu halo sosializasaun lei ne’e ba ema hotu liu –liu iha area rural sira, atu sira bele kompriende kontiudu lei ne’e e implementasaun lei ne’e tenke hahu iha familia.
“Ami hakarak, ministerio tenke aselera sosializasaun atu ema komprende kontiudu lei ne’e no neneik bele muda ema nia mentalidade,” nia hateten.
Nia hateten, instituisaun publiku sira hanesan eskola, edifisio publiku no tansportes publiku tenke aplika ona lei ne’e hodi bele redus pre-valensia ne’ebe iha.
Iha parte seluk Geraldo de Araujo ne’ebe durante ne’e fuma maka’as (fumador), konfesa katak fuma ne’e ladiak fo impaktu negative barak la’os deit saude, maibe ekonomia mos.
Nia dehan, uluk nia gasta osan $1 kada loron hodi sosa sigaru. Osan ne’e inan-aman fo hodi sosa nesesidade eskola nian, maibe uza balun hodi sosa sigaru.
“Bainhira ami komesa tuir formasaun kona ba impaktu fuma sigaru husi organizasaun Aliansa durante loron tolu, ami hatene ona impaktu fuma sigaru ba iha saude,” nia hateten
Tanba ne’e, nia husu ba joven sira ne’ebe lahatene fuma, labele koko atu fuma no sira ne’ebe fuma, koko atu hapara tanba fuma estraga saude liu –liu halo ema isin baruk hela deit, iis sigaru deit no la rai osan.