Governu Esforsu Halo Jestaun Ba Rekursu Bee Hodi Aumenta Produsaun

Ministru Agrikultura, Pecuária, Pescas no Floresta (MAPPF), Marcos da Cruz hateten governu halo esforsu atu konserva bee matan sira no halo jestaun ba rekursu bee ne’ebé limitadu hodi fornese ba agrikultor sira halo produsaun tanba sei enfrenta bailoron naruk entua udan been sei menus.

Nia dehan governu iha komprimisiu hasa’e produsaun hodi fo aihan sufisiente ba populasaun sira, maibe la fasil tanba udan been menus.

“Ita sei halo protesaun ba ita nia bee matan sira liu husi ita sei kuda ai iha bee matan sira. Ita sei kopera ho ema hotu-hotu protese bee matan sira no buka utiliza didiak rekursu bee sira iha mota laran no fular bee rai okos atu fornese bee ba ita nia natar, to’os no agrikultor hakiak animal no ikan,” nia hateten iha selebrasaun loron mundial ai-han ho tema nasionál “Konserva Bee no Aihan Nutritivu ba Ema Hotu,” iha CCD Kaikoli, Dili.

Nia hateten iha area balun bee iha hanesan mota be lulik, webaba sira ne’e bee iha tanba ne’e sei importante mobiliza agrikultor sira utiliza pratika diak ba agrikultor nian hodi hasa’e produsaun.

Nia informa iha tinan 2015, governu halo ona estudu ba mota hamutuk 15 no estudu ne’e hatudu iha fatin tolu mak mota bee lulik iha area Ainaro, mota karau ulun parte SAME no Mota Laclo, maibe sei presiza halo estudu tekniku atu hatene fatin tolu ne’e bele kontrui barajen.

Alende ne’e nia dehan asaun seluk mak nafatin halo konstrusaun ba skema irigasaun sira atu tempu udan taka hodi akapta udan been ho kuantidade barak, nune’e tempu bailoron naruk udan been menus bele fornese ba agrikultor sira.

Entretantu, Membru Parlamentu Nasionál, Deputado Luis Roberto preokupa ho situasuan aktual sei hasoru El Niño ka bailoron naruk no funu iha Israel no Palestina, ne’ebé sei fo impaktu bo’ot ba moris populasaun ki’ik sira nian tanba Timor dependente ba importasaun deit.

“Ita bele koalia ita nia rai laran ne’e folin foos makas liu tanba ita mos dependente deit ba ema importador sira. Entau ita presiza hare ida ne’e hodi hadia ita nia ekonomia rai laran tenke hasa’e duni produsaun rai laran,” nia hateten.

Iha parte seluk, Vice Primeiru Ministru asuntu sosial no dezenvolvimentu rural, Mariano Assanami Sabino hateten Timor oan hotu-hotu tenke konsolida forsa hamutuk hodi rezolve dezafiu nasionál sira hanesan kiak ne’ebé sei 40%, malnutrisaun reaes badak 47% no inseguransa aihan 36%.

“Dadus ne’ebe iha dezafiu ita hotu, ita hotu tenke rezolve problema ida ne’e. Tanba ne’e hau husu ba ema hotu-hotu ita tenke unifika ita nia forsa, ita tenke mai ho espiritu ida Timor hau nia rai no hau servi hau nia rai no Timor tenke diak liu,” nia husu.

Nia rekoñese tinan barak governu koalia konaba barajen hodi konserva udan been, maibe laiha vontade no arogansia politika mak la dudu prosesu sira ne’e ba oin to’o agora udan monu rai husik ba hotu iha tasi.