Labarik 5% Iha Teritoriu Laran La Asesu ba Edukasaun

Diretor Instituto Nasional Direitu Criansas (INDC) Dinora Gardinerho dehan, tuir dados ne’ebe sira iha katak labarik hamutuk 5% iha teritoriu laran la asesu ba edukasaun tanba inan aman la iha kbit ekonomia hodi fasilita oan sira ba eskola.

Nia dehan, husi total labarik 16 % iha teritoriu laran ne’e maioria asesu ba edukasaun maibe iha 5% deit mak la asesu ba edukasaun ho razaun katak inan aman la iha osan hodi sosa labarik sira nia kadernu, lapizeira, sapatu, farda no nesesidade eskola seluk tan no razaun ida mos mak hela fatin distansia do’ok husi eskola.

“Ho problema rua ne’e mak fo impaktu ba labarik hamutuk 5% iha teritoriu laran la asesu ba edukasaun, maske iha eskola publiku sira,” Diretora INDC Gardineirho dehan iha Kaikoli.

Tanba ne’e nia dehan, liga ba problema hirak ne’e Instituto INDC halo ona komunikasaun ho Ministeriu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD) no instituisaun sira seluk ne’ebe relevante atu bele rezolve.

“Ita hotu hatene katak iha Timor-Leste governu mos kria eskola ho gratuita mak eskola publiku sira maibe, problema principal mak inan aman la iha kbit ekonomia hodi responde fasilidade eskola oan nian,” nia informa.

Enkauntu nia dehan, alende problema ekonomia seluk konaba distansia, iha Timor maioria aldeia no suku la iha iha eskola, balun deit mak iha. No husi aldeia hirak ne’e geografikamente do’ok malu tebes tanba ida ne’e mak inan aman sira lakoin fo oan ba eskola.

“Ida ne’e sai hanesan bareira bo’ot ida ba familia sira atu haruka labarik sira asesus ba eskola. Problema sira ne’e mak ita infrenta durante ne’e,” nia hatete.

Nia dehan, MEJD halo ona esforsu lubuk ida hodi kria eskola maibe distansia no ekonomia governu la hadia ida ne’e mos fo impaktu ba partisipasaun labarik iha eskola.

Entretantu, Diretor Nasional Eskolar MEJD, Tomas Pereira, dehan dadaun ne’e identifika ona suku ka aldeia sira ne’ebe mak la iha eskola no nia distansia ne’e do’ok tebes hodi bele kria tan eskola.

“Ita identifika ona aldeia no suku hamutuk 53 iha teritoriu laran hodi bele kria tan eskola nune’e bele fasilita labarik sira asesu ba edukasaun ho besik,” nia dehan.

Nia dehan, konaba problema ekonomia ne’e principalmente iha uma laran, maibe MEJD sei esforsu hodi kopera ho parseiru sira nune’e bele kompleta fasilidade eskola ba labarik sira ne’ebe mak identifikadu inan aman la iha kbit ekonomia hodi responde ba material eskola labarik nian.