Sábado, Maio 18, 2024
Total visitors: 766366

Xefe Programa ba Moras Hada’et husi Relasaun Sexual, iha Ministeriu Saúde, Bernardino da Cruz, informa numeru kazu transmisaun HIV husi inan ba oan aumenta tanba bazeia ba dadus komulativu husi tinan 2003 até fulan Julho tinan 2023, labarik idade tinan lima mai kraik na’in 57 mak konfirmadu positivu HIV.

Xefe Programa ba Moras Hada’et husi Relasaun Sexual, iha Ministeriu Saúde, Bernardino da Cruz, informa numeru kazu transmisaun HIV husi inan ba oan aumenta.

Nia dehan iha tinan 2022, deteta labarik na’in 7 husi total 304 no iha tinan ne’e 2023, rejista ona kazu na’in 3 husi total 172.

“Tuir dadus ikus liu labarik idade menus tinan lima hamutuk 57. Sira ne’e tanba ita iha kondisaun balun ne’ebé inan isin rua barak sei tur ahi iha uma, ita lakonsegue halo planeamentu. No sira la mai konsulta kuidadu ante natal, labarik moris halo fulan ida no rua mak mai ita laiha posibilita oferese tratamentu profilaksis ka tratamentu prevensaun ba HIV,” nia hateten hafoin partisipa enkontru entre Country Coordinating Mechanism (CCM) Global Fund ho Ministeriu Saúde no Organizasaun Populasaun Save iha salaun Rede Feto Timor-Leste Kaikoli, Dili.

Nia hateten iha tinan kotuk kazu inan isin rua nain 2 ne’ebé posibilidade oan positivu HIV tanba sira tur ahi iha uma. Sira iha kondisaun moras mai aprezenta aan iha fasilidade saúde halo teste positivu HIV no sira nia oan labele hetan profilaksis, maibe inan hetan tratamentu antiretroviral.

Nia hatutan governu ho apoia husi parseiru halo esforsu fortifika identifikasaun ba inan isin rua sira atu inan isin rua sira ne’ebé positivu bele halo tratamentu preventiva ba labarik sira atu redus posibilidade hada’et.

“Buat ne’ebé ita presiza halo mak habelar testu sira disponivel iha fatin hotu-hotu, liu-liu iha nivel postu saúde sira atu garantia asesu ba inan isin rua no ema sira ne’ebé iha risku inklui hetan moras hada’et husi relasaun seksual,” nia hatutan.

Nia informa sentru tratamentu antiretroviral espande ona ba munisípiu sira, liu-liu iha sentru internamentu, hospital referal no iha nasionál hamutuk 15. No ekipamentu teste nian disponivel iha postu saúde sira no sentru saúde sira tanba ne’e importante inan isin rua sira hotu tenke hakbesik aan ba fasilidade saúde atu teste, bainhira konfirma positivu tenke hetan tratamentu profilaksis ba labarik sira kuandu moris.

Iha parte seluk, Presidente Instituto Para a Defesa dos Direitos da Crinaça (INDDICA), Dinorah Granadeiro hateten preokupa ho numeru labarik ne’ebé hetan transmisaun HIV husi sira nia inan aumenta tanba ne’e husu instituto HIV/SIDA no Ministeriu Saúde atu servisu makas hodi elemina transmisaun HIV husi inan ba oan.

“Iha konsitusaun no ita mos adopta konvensaun direitu labarik nian katak labarik hotu-hotu iha Timor-leste iha direitu hanesan tantu sira ho defisiénsia no moras HIV. Sira iha direitu hanesan atu goja sira nia direitu inklui asesu ba fundus no mekanismu hotu ne’ebé estado estabelese,” nia hateten.

Nia hateten sira sei kordena ho Instituto Nasionál Kombate HIV/SIDA no Ministeriu Saúde atu halo sensibilizasaun ba komunidade sira konaba direitu labarik nian atu familia sira ne’ebé oan hetan moras HIV, sira bele fo tratamentu ne’ebé dignu ba labarik sira.