- Publika iha: 08 Maio 2024
Organizasaun Psychosocial Recovery and Development in East Timor (PRADET), nia Koordenadór Programa Asisténsia Moras Mentál, Nicolau Vicente Ximenes hateten, durante fulan tolu, hahú husi fulan janeiru to’o mai fulan abríl 2024 sira-nia ekipa identifika tan ema defisiente mentál balun iha dalan.
“Iha períodu 2024 nian hahú husi janeiru to’o mai abríl ne’e, ekipa sira konsegue identifika maluk sira ho kondisaun mentál ne’ebé prezensa iha dalan ne’e hamutuk na'in 7. Sira kompostu husi mane na'in 5 no feto na'in 2. Husi sira-nia esforsu no aprosimasaun ba ema na'in 7 ne’e maluk na'in 3 mak hetan konfiansa no komunika hodi maluk sira ne’e halo asesmentu, no na'in 4 seluk sei iha faze aproximasaun ka faze harii konfiansa ho sira,” nia dehan iha nia servisu fatin iha Manleuana, iha kapital Díli.
Nia hatutan, husi sira na'in 7 ne’e feto 1 mak ekipa konsegue halo ona kontaktu ho família hodi kolabora ho sira, inklui halo kolaborasaun ho pesoál saúde sira husi munisípiu Díli, hodi ba halo atendimentu no fó tratamentu ba sira-nia maluk.
Espesialista ba moras mentál iha Hospital Nasional Guido Valadares (HNGV), Doutór Gaspar Pereira Quintão hateten, ema sira hanesan ne’e família tenke lori ba iha sentru saúde sira hodi halo asesmentu iha ne'ebá, tanba iha 13 munisípiu ne’e iha ona profisionál saúde sira ne’ebé bele halo tratamentu ba moras mentál.
Nia salienta, karik to’o sentru saude mak la hetan profisional saúde bele halo referral ka rujukan hodi halo tratamentu iha HNGV iha Dili, iha departamentu psiquiatria hodi halo tratamentu ba moras ne’e, tanba iha ai-moruk, iha doutór, nomós iha fatin baixa.
“Ita ladún haree ona ema sira-ne’e iha dalan ninin liuliu iha munisípiu Díli, maibé iha munisípiu seluk kolega sira dehan sei iha. Iha Díli ita kompara ho tinan hira liuba ita haree barak, maibé iha tinan ida ne’e ita ladún haree ema sira-ne’e, maske sei iha ida rua hanesan ne'e,” nia dehan.