PNTL Seidauk Aplika Koima Ba Ema Fuma iha Transporte Públiku

Komadante Tranzitu Seguransa Rodaviaria Nasionál, Superintendente Asistente, Luis da Costa hateten iha dekretu lei rejime kontrolu tabaku numeru 14/2016, katak ema ne’ebé fuma iha transporte públiku laran sei hetan sansaun koima $50 dolar amerika, maibe seidauk implementa tanba Ministeriu Saúde seidauk kria mekanismu atu rekolla koima ne’e husi fumadór sira.

Nia dehan sira halo ona diskusaun barak ho Ministeriu Saúde atu konsidera no hare kondisaun sira hodi fo ba PNTL, liu-liu tranzitu hodi rekolla koima husi fumadór sira ne’ebé kontinua fuma iha espasu públiku sira inklui transporte.

“Ami prontu atu implementa kualker regras ne’ebe atribui ba polisia tranzitu hanesan mos ita bo’ot sira hare transporte sira ne’e mos aplika koima. Iha lei koalia lori transporte publiku labele fuma, kuandu fuma nia multa $50 dolar. Entau oinsa ami polisia tranzitu hamrik iha dalan husu deit ou liu husi mekanismu ida,” nia hateten iha servisu fatin Komandu Jéral Caicoli, Dili.

Nia hateten Ministeriu Saúde mak nain ba dekretu lei ne’e, entau presiza halo kordenasaun no diskusaun buka mekanismu ida hodi produs koima ne’ebé aplika ba fumadór sira.

Nia haktuir iha dekretu lei artigu 5 konaba bandu fuma iha fatin espefisiku sira, liu-liu espasu públiku hanesan fasilidade saúde, edifisiu, eskola, transporte públiku.

Iha parte seluk, Diretór Ezekutivu Organizasaun Aliansa Nasionál Kontrolu Tabaku (ANCT), Sancho Fernandes hateten tuir lei taxa sira ne’ebé rekolla husi tabaku nian ne’e tenke tama iha konta Ministeriu Saúde nian, entau Ministeriu Saúde mak tenke loke konta ida fo ba institusaun feskalizador sira atu rekolla koima sira ne’e haruka ba konta refere hodi tama ba kofre estadu.

Nia dehan dekretu lei regime kontrolu tabaku artigu 13 konaba fiskalizasaun atribui kompetensia ba Servisu Inspesaun Saúde, Autoridade Sanitaria iha munisípiu sira no PNTL atu halo feskalizasaun.

“Polisia lalika hein tan, sira iha kompetensia halo feskalizasaun sira prende fo bulletin apresaun no osan ne’e selu tama iha konta PNTL nian haruka ba kofre estadu hanesan saida mak AIFAESA halo ona,” nia hateten.

Nia hatutan rezultadu peskiza ANCT nian iha 12 munisípiu, hatudu katak 1% ema sei fuma iha kareta laran laiha intervensaun ruma husi institusaun feskalizasaun sira ne’ebé lei atribui kompetensia ba.

Nia mos husu governu atu estabelese konselho nasionál kontrolu tabaku ne’ebé defini ona iha artigu 8 dekretu lei kontrolu tabaku nian konaba estabelesementu konselho.